صمیمیت و ارتباط

یکی از مهم‎ترین نیازهای اساسی انسان، ارتباط و انس با دیگران و یا نیاز به دوست داشتن و دوست ‎داشته شدن است که برای زیستن و ایجاد حس مثبت در زندگی ضروری است(غباری بناب، ۱۳۸۶). موضوعی که این نیاز یعنی دوست داشتن و دوست داشته شدن را تأمین کند صمیمیت است. صمیمیت و دوستی سرچشمه ای اصلی برای خوشبختی در زندگی افراد است (حسینی، ۱۳۹۱).

همه‌‎‎ی افراد نیاز به صمیمیت و پیوندجویی با دیگری را بویژه زمانی که ترسیده، نگران، مضطرب و تنها هستند حس می‎‎‎کنند و قوی‎‌تر از خود نشان می‎‌دهند. روابط‎ صمیمی برای افراد مانند یک پاداش است، زیرا از این طریق حس تنهایی از بین رفته و احساس امنیت خاطر می‎‎کنند. فردی که میزان صمیمیت بالاتری را تجربه می‏کند قادر است خود را به شیوه مطلوب‏ تری در روابط عرضه کند و هم‏چنین می‏تواند نیازهای خود را به شکل مؤثرتری ابراز کند (خلیلی، ۱۳۹۸).

صمیمیت یک نیاز روانشناختی اولیه و اصلی در نظر گرفته می‏شود که با بهزیستی روانی- فیزیکی افراد مرتبط است. صمیمیت یک گام فراتر از نیاز به رابطه است که در طول زمان ایجاد می‎‎شود. می‎توان صمیمیت را به طور خلاصه این چنین تعریف کرد: فرآیندی تعاملی است که از توانایی ایجاد حس نزدیکی به دیگران، توانایی شناساندن خود و شناخت دیگران و توانایی ایجاد رابطه ای  عمیق با دیگران تشکیل شده است و هسته اصلی این فرآیند درک و پذیرش، همدلی و احساس گرمی با دیگران است. بدین ترتیب، صمیمیت مرکّب از چهار شاخصۀ کلیدي (محبت، صداقت، اعتماد و خودافشایی) است (آثاری، ۱۴۰۰).

از جنبه های مهم صمیمیت در آموزه‎‎های اسلامی” صله رحم” است. مفهوم صله رحم با تعریف ارتباط عاطفی با دیگران هم پوشی دارد، به عبارت دیگر صله رحم همانا داشتن ارتباط‎ صمیمی با دیگران، دوست داشتن، حمایت کردن و همچنین دوست داشته شدن است و در ارتباط با افرادی که خویشاوند محسوب می‌شوند، مصداق پیدا می‌کند. صله رحم به عنوان نمودي از ارضاي نياز روان‎شناختي از طريق ايجاد آرامش رواني، کاهش اضطراب و دردهاي جسماني و همچنين ايجاد پيوند با خدا، بر کيفيت زندگي افراد تأثير مي‎گذارد (غباری بناب، ۱۳۸۶).
از پیامبر اسلام (ص) پرسیدند: مبغوض ترین عمل در پیشگاه خداوند کدام است؟ در پاسخ فرمود: «شرک به خدا». پرسیدند بعد از آن؟ فرمود: «قطع رحم» (مکارم شیرازی، ۱۳۷۴). از حضرت علی (ع) نیز نقل شده که فرمودند: «با خویشاوندانتان پیوند و رفت و آمد داشته باشید، هرچند آنان با شما قطع رابطه ‏کرده‏‎ باشند» (طوسی، ۱۴۱۴). همچنین از ایشان است که می‎‎فرماید: پیوند با خویشاوندان محبت می آورد (واحدی، ۱۳۹۵). امام صادق (ع) هم، در ارتباط با اثر صله رحم بر طول عمر می‎فرماید: «ما چیزی را جز “صله رحم‏” سراغ نداریم که [به طور مستقیم] عمر را زیاد کند، تا آن‌جا که گاهی تا زمان مرگ یک نفر، سه سال مانده است، ولی او اهل‏ صله رحم می‌شود. آن‌گاه خداوند، سی سال بر عمرش می‌افزاید و سی و سه سال ‏دیگر زنده می‌ماند. و گاهی اجل شخصی سی و سه سال است، به خاطر قطع رحم و گسستن رابطه‌های خویشاوندی، کاهش می‌یابد و اجلش سر سی و سه سال فرا می‌رسد» (کلینی، ۱۳۹۲).

بدین ترتیب براى اصلاح، تقویت، پیشرفت تکامل و عظمت بخشیدن به یک اجتماع بزرگ، چه از نظر اقتصادى یا نظامى، و چه از نظر جنبه هاى معنوى و اخلاقى باید از واحدهاى کوچک آن شروع کرد. با پیشرفت‏ و تقویت تمام واحدهاى کوچک، اجتماع عظیم آنها نیز عظمت می‎یابد و از هر نظر قوى خواهدشد، شاید حدیثى که می‌گوید: «صله رحم باعث آبادى شهرها می‌گردد» به همین معنا اشاره کرده باشد (مکارم شیرازی، ۱۳۷۴).